Ramazan ayının yaklaşması ile birlikte hamilelikte oruç tutulması konusu sıklıkla gündeme gelmektedir. Bu durumun tıbbi ve dini açıdan olmak üzere iki farklı başlıkta ele alınması gerekir. Müslümanlar arasında dini duyguların en yüksek seviyede yaşandığı bu ayda, bazı anne adayları oruç tutmak isteyebilirler. Oruç tutmanın hamilelere ve emziren annelere zararının olup olmadığı konusunda birçok farklı görüş bulunmaktadır. İçerisinde bulunduğumuz 2023 senesinde yaklaşık olarak 14-15 saat aç kalınmasını gerektiren bir zaman diliminde hamileler ve emziren anneleri bekleyen tehlikeler nelerdir? Gebelikte oruç tutulmasının bir sakıncası var mı? detaylarıyla makalemizde inceleyeceğiz.
Dini Olarak Gebelikte Oruç Tutulması Gerekli Mi?
Diyanetin İşleri Başkanlığı ‘’Ramazan orucunu tutmamak için geçerli mazeretlerden biri de gebelik veya çocuk emzirmektir. Gebe veya emzikli olan kadınlar, kendilerine yahut çocuklarına bir zarar gelmesinden korkmaları hâlinde oruç tutmayabilirler. Bunlar bir yönüyle hasta hükmünde oldukları gibi, onlara bu ruhsatı tanıyan hadisler de bulunmaktadır (Nesâî, Sıyâm, 51, 62; İbn Mâce, Sıyâm, 12).
Kendisi dayanabilecek ve çocuk da etkilenmeyecek ise gebe ve çocuk emziren kadın oruç tutabilir. Bu konuda alanında uzman bir hekime danışılması uygun olur. Hamilelik ve çocuk emzirme gibi meşru sebeplerle oruç tutamayan kadınlar, tutamadıkları bu oruçlarını şartların elverişli olduğu başka zamanlarda kaza ederler (Merğînânî, el-Hidâye, II, 269)’’ şeklinde açıklamada bulunmuştur.
Hamilelikte oruç tutmak dini açıdan ele alındığında, kişinin kendi görüşüne ve sağlık durumuna göre ele alınması gereken bir karardır. Yapılan açıklama göz önünde bulundurulduğunda, alanında uzman doktorların kontrol ederek, sağlık açısından sakıncasız olarak gördüğü anne adaylarının, eğer kendilerini iyi hissediyorlarsa ve bebeğe bir zararının olmayacağını düşünüyorlarsa, oruç tutabileceklerini göstermektedir.
Oruç tutarak dini vazifesini yerine getirmek isteyen anne adayları ve emziren annelerin, doktorları ile görüşerek buna karar vermesi gerektiğini ileten Diyanet İşleri Başkanlığı, hamilelik ve emzirme süreci sona erdikten sonra, tutamadıkları oruçları uygun bir zamanda tutmaları gerektiğinide bildirmektedir.
Tıbbı Açıdan Gebelikte Oruç Tutulabilir Mi?
Gebelik döneminde vücutta birçok değişiklik meydana gelir. Hormonlarda ki dalgalanmalarla beraber oluşan gebelik belirtileri ve semptomları her anne adayında farklılık göstermektedir. Ancak bir genelleme yapılacak olursa, özellikle gebeliğin ilk 3 aylık sürecinde mide bulantılarının ve buna bağlı kusmanın olması nedeniyle vücutta sıvı kaybı meydana gelebilmektedir. Gebelik süresi boyunca oluşacak birçok rahatsızlığın temelinde vücuttaki sıvı eksikliği bulunmaktadır. Bu nedenle uzmanlar, tüm hamilelik süreci boyunca bol bol sıvı tüketilmesini önermektedir.
Gebelik döneminde susuz kalınması durumunda;
- Kabızlık,
- Hemoroid,
- İdrar çıkışında azalma,
- Vücut su dengesinin bozulması,
- Kasılmaların artmasına bağlı olarak erken doğum riski artabilir.
Susuzluğa bağlı olarak rahatsızlanılması durumunda, doktor değerlendirmesi sonrası, genelde damardan sıvı takviyesi yapılarak sorun giderilmeye çalışılır. Elbette uzun süre aç kalınmasıda, susuzluk kadar ciddi bir durumdur ve hamileler için olumsuz etkileri olabilmektedir. Gebelik sürecinde uzun süre aç kalınması durumunda;
- Kan basıncı düşmesi,
- Kan şekeri düşmesi,
- Halsizlik,
- Bitkinlik,
- Kan yağlarında artış,
- Baş ağrısı,
- Kalpten pompalanan kanın azalması,
- Mide bulantısı,
- Damar içi kan hacminin azalması ile karşılaşılabilir.
Aynı zamanda uzun süre devam eden açlık ve susuzluk bebeğin anne karnındaki hareketlerinin azalmasına neden olabilmektedir. İnsan vücudu, gebelik döneminde yaklaşık olarak 9 saat açlık ve susuzluğu tolere edebilir ancak bu süre sonrasında çeşitli sıkıntıların meydana gelmemesi için beslenme ihtiyacı duyar. Bu süreden sonra gebeliğin hangi ayında olduğu farketmeksizin, kan basıncı düşmesi yada kan şekeri düşmesi gibi çeşitli sorunlar ortaya çıkarabilir. Uzman görüşleri göz önünde bulundurulduğunda, eğer kendi doktoru uygun görüyorsa ve oruç tutarken kendini zorlamıyor, rahat bir süreç geçiriyorsa oruç tutulabilir. Ancak oluşabilecek komplikasyonlar ve dini olarak verilen kolaylıklar göz önünde bulundurulduğunda gebelik sürecinde oruç tutulmaması önerilmektedir.
Gebelikte Oruç Tutacaklara Tavsiyeler
Oruç tutmayı düşünen anne adayları için dikkat edilmesi gereken noktaları bir araya getirdik.
- Bir kaç gün kendinizi denedikten sonra rahatsız hissediyorsanız, kalan günlerde oruç tutmaya devam etmeyin.
- Kesinlikle sahura kalkın.
- İftarda tek bir seferde ağır yemekten kaçının, yiyeceğiniz miktarı iftar ve sahur arasındaki döneme yayın.
- İftar ve sahur arasında yeterli miktarda su ve sıvı tükettiğinizden emin olun. Günde 2.5-3 litre önerilmektedir,
- İftar ve sahurda dengeli beslenin, tok tutacak fakat fazla yağlı olmayan yiyecekler tüketmeye özen gösterin.
Emzirirken Oruç Tutulabilir Mi?
Emzirme döneminde olan anneler için oruç tutma konusu dini açıdan ele alındığında, Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından, kazaya bırakılabileceği ve emzirme dönemi sonrasında tutulamayan oruçların tutulabileceği belirtilmektedir. Tıbbi açıdan göz önünde bulundurulduğunda ise uzmanlar tarafından önerilmese de, dileyen annelerin oruç tutabileceği aktarılmaktadır. Elbette bu süreçte doktor kontrolünde olmak çok önemlidir. Devam eden ve açık durumunda tetiklenebilecek bir hastalığın bulunması durumunda doktor onayı olmadan uzun süre aç ve susuz kalınmamalıdır.
24 saate kadar olan açlık ve susuzluk, anne sütünün miktarını ve içeriğini etkilemez. Tabi açlık süresi sona erdiğinde dengeli ve yeterli beslenmenin sağlanması, 2.5-3 litre su alımına özen gösterilmesi gerekmektedir. Yapılan araştırmalarda bazı emziren annelerin, oruç tutması durumunda vücutlarında çinko, magnezyum ve potasyum seviyelerinde azalma tespit edilmiştir. Ancak bu durumun bebeğin büyümesi ve gelişimi üzerinde herhangi bir etkisi tespit edilmemiştir.
Gebelik dışında ki süreçte de kan şekerinde yada kan basıncında düşme durumu söz konusu olabildiği için emzirme sürecinde de bu rahatsızlıklarla karşılaşılaşılabilir. Dayanamayan ve kendini iyi hissetmeyen anneler, oruç tutmayı, emzirme dönemi sonrasına bırakabilirler.