Proteinlerin yapıtaşı olan aminoasitlerin dönüşmesini sağlayan folik asit, DNA ve kan hücrelerinin üretimi ve çoğalmasında da görevlidir. Bebeğin gelişen sinir sistemi üzerinde önemli rol oynayan folik asidin hamilelik döneminde hekim kontrolü ve tavsiyesiyle kullanılması önerilir.
Vücudun ihtiyacı olan besin değerlerinin arttığı hamilelikte, bebeğin ihtiyacı olan ilave kanın üretimine destek olan folik asit, hamile kalmayı düşünenler tarafından kullanılması gereken bir vitamin grubudur.
Folik Asit Nedir?
B grubu vitaminlerden birisi olan folik asit, B9 vitamininin bir diğer adıdır. İçinde en çok folik asit barındıran besin grupları arasında;
- Yeşil yapraklı sebzeler
- Ay çekirdeği
- Mercimek
- Baklagiller
- Ceviz, fındık, fıstık
- Yumurta sarısı ve
- Karaciğer sayılabilir.
Anne adayı her ne kadar folik asitten zengin besinlerden her zamankinden daha fazla tüketse de karnında büyüyen bebeği anomali riskine karşı yeterli seviyede koruyamaz. Folat zengini besinlere ilave olarak hamilelikte folik asit kullanımı ilaç formunda da alınmalıdır.
Hamilelikte Folik Asit Kullanmanın Önemi
Suda çözünen bir B vitamini türevi olan folik asit, besinlerde doğal halde bulunduğunda folat olarak adlandırılır. Gebelik öncesi dönemde ve gebelikte folik asit kullanımı bebeği nöral tüp defekti açısından koruma altına alır.
- Yapılan tüm klinik araştırmalar hamilelikte düzenli folik asit kullanımının bebeğin sağlıklı gelişimine ek olarak anne adayının mutluluğu için de vazgeçilemez olduğunu ortaya koymuştur.
Gebeliğin ilk ve son tirmesterinde folat gereksinimi artar. Bunun için hamile kalmayı düşünen anne adaylarının öncesinde ve gebeliğin ilk üç ayında folik asit kullanması gereklidir.
Hamilelikten Önce Folik Asit Neden Kullanılır?
Folat zengini besinlerle vücudun ihtiyacı olan miktar karşılanamaz. Hamile kalmayı düşünenler için folik asit kullanımı;
- Fetüsün tam olarak gelişmesi
- Fetüsün merkezi sinir sisteminin gelişmesi
- Beyin omurilik kaynaklı anomalilerin önlenmesi
- Rahim genişlemesinin desteklenmesi
- Gebelikte görülen kansızlığın tedavisi ve
- Gebelik sonrası depresyonun önlenmesi için önerilir.
Hamilelik öncesinde ve süresinde sentetik folik asit kullanımı bebeğin beyin ve omurgasında oluşabilecek hasarlara karşı koruyucu görev üstlenir. Özellikle gebeliğin ilk haftalarında düzenli kullanım sağlanmalıdır. Bebeğin beyin gelişiminin gebeliğin ilk haftalarında olması sebebiyle hamilelik öncesinde kullanılan folik asit tüm ihtiyacı karşılayacaktır.
Folik Asit Eksikliğinin Nedenleri
Folat ve B12 açısından zengin besinleri az tüketmek, folat emilimini engelleyen bir sağlık sorunu olmak veya böbrek sorunları yaşamak folik asit eksikliğinin nedenleri arasında sayılabilir. Folik asit eksikliğini gösteren belirtiler arasında;
- Yorgunluk
- Sinirlilik
- Ağız yarası
- Dudak kenarında çatlak
- Nefes darlığı
- Baş dönmesi
- Kafada karıncalanma
- Dilde şişme
- Soluk cilt
- Kaslarda güçsüzlük
- Aşırı uyku ve
- Zayıflık sayılabilir.
Hamilelikte folik asit eksikliği hekim tarafından yapılacak fiziki muayene ardından istenen kan testleriyle tespit edilir. Gebeliği takip eden hekim farklı bir tavsiye vermemişse hamilelikte folik asit kullanımı bırakılmamalıdır. 12.haftadan sonra doz ayarlaması yapılabilir. Doğumdan hemen sonra bebeğini emziren genç annelerin folik asit almaya devam etmesi önerilir.
Hamilelikte Folattan Zengin Beslenme Planı
Folik asit takviyesi kullanan hamileler aynı zamanda folat zengini besinlerle menü planlaması yapmalıdır. Yeşillikler, mercimek, ay çekirdeği, brokoli, kuşkonmaz, baklagiller, yumurta sarısı ve turunçgiller bilinen en zengin folat kaynaklarıdır.
- Et yemeyen anne adayları için mercimek, havuç ve soğanla yapılan lezzetli bir çorba ideal kaynaktır.
- Demir, lif ve folat açısından zengin tarifler hem doyurucudur hem de sağlıklı.
- Yanında yoğurt ve damak tadına uygun baharatlarla zenginleştirilmiş bir yemek her gün taze pişirilerek tüketilebilir.
Kahvaltıda güne enerjik bir başlangıç yapmak isteyen anne adayları pratik, hafif ve vitaminden zengin önerilerle hem kendileri hem de bebekleri için fark yaratabilirler. Yeşil yapraklı mevsim sebzeleri ve otlar ayıklanıp yıkanır ve elle parçalanır. Ay çekirdeği, ceviz, badem, fındık, fıstık ve haşlanmış yumurta eklenen yeşil yapraklı otlar peynir, zeytinyağı, kruton ve limon suyuyla tatlandırılarak tüketilebilir.
Besinlerde Ne Kadar Folat Bulunur?
Depresyondan otizme, romatoid artritten anemiye kadar farklı sağlık sorunlarının giderilmesi için kullanılması önerilen folik asit besinlerde ne kadar bulunur?
- 1 tabak kuru fasulyede ortalama 160 mcg
- 100 gram cevizde ortalama 60 mcg
- 1 adet haşlanmış yumurta sarısında ortalama 20 mcg
- 1 tabak yoğurtlu ıspanakta ortalama 120 mcg
- 1 bardak taze sıkılmış portakal suyunda ortalama 30 mcg
- 2 dilim ince tam tahıllı ekmekte ortalama 40 mcg folik asit bulunur.
Pazılı pirinç ve mercimek, tahıllı tost ekmeğiyle yapılmış kahvaltı, fırınlanmış karalahana cipsi veya humus dip soslu brokoli folat zengini alternatif tarifler arasında sayılabilir.
Hamilelikte Folik Asit Kullanılmazsa Ne Olur?
Pek çok kişide hafif ve orta dereceli folik asit eksikliği görülebilir. Eksikliğin artması ve istenen sınırların altın düşmesi halinde öncelikle kansızlık ortaya çıkar. Anne karnındaki bebeğin gelişiminde etkili olan DNA ve RNA üretiminden önemli görev üstlenen folik asit, yeterli düzeyde tutulmalıdır.
Bebeği farklı hastalıklara karşı koruyan folik asit, hamilelikte artan ihtiyaçlar nedeniyle anne adayına da gereklidir. Hamilelikte yeterli folik asit kullanımı bebekte merkezi sinir sistemi anomalileri görülme ihtimalini azaltır.